Tien jaar na de ondertekening van een engagementsakte die de conferentie over vrede, veiligheid en ontwikkeling in de provincies Noord-Kivu en Zuid-Kivu bekrachtigt (Goma, 6 t/m 23 januari 2008), zijn de wapens nog steeds niet opgehouden te weerklinken in het oosten van het land. In Zuid-Kivu hebben militaire operaties moeite om gewapende groepen te ontmantelen die zich verschansen in ontoegankelijke bossen. Eind 2016 zagen we een heropleving van nieuwe gewapende groepen waarbij de cyclus van geweld escaleerde.
De provincie Zuid-Kivu wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een aanzienlijk aantal gewapende groepen en een sterke militaire aanwezigheid als reactie op de dreiging die uitgaat van gewapende groepen. Deze situatie leidt ertoe dat de burgerbevolking voortdurend in een onstabiele omgeving leeft, wat ernstige beschermingsproblemen met zich meebrengt.
Recent onderzoek naar het activisme van gewapende groepen in Zuid-Kivu meldt dat 33 gewapende groepen actief zijn in de provincie. Ondanks de aanwezigheid van MONUSCO blijft de veiligheid van de burgerbevolking uiterst problematisch. Mensen blijven sterven en worden ontheemd. Democratische hervormingen, die begonnen met de totstandkoming van de nieuwe grondwet en de eerste democratische verkiezingen in 2006, kwamen nauwelijks van de grond, terwijl nationale instellingen nog steeds opereren volgens een roofzuchtig model dat weinig aandacht schenkt aan de rechten van Congolese burgers.
Vóór 2008 was het vredesproces vooral gericht op het sluiten van deals tussen militieleiders en politieke topleiders. Het Goma-akkoord van 2008 is het eerste waarin leiders van het maatschappelijk middenveld zijn opgenomen en om hun directe bijdragen worden gevraagd. Honderden leiders van het maatschappelijk middenveld woonden een conferentie bij om hun zorgen en perspectieven te delen.
Gedurende 2017 was de veiligheids- en politieke situatie kritiek, wat wijst op het mislukken van verschillende vredesopbouwprogramma’s die tot nu toe zijn uitgevoerd, waaronder het regeringsprogramma voor STAREC en ISSSS. Deze crisiscontext in Zuid-Kivu (DRC) onderstreept de noodzaak om de benadering van vredesopbouw te herzien op basis van een beter begrip van de oorzaken en dynamiek van het conflict.
Door Bernardin SEBAHIRE
Media-expert bij het Hoger Instituut voor Plattelandsontwikkeling (ISDR / Bukavu-RDC)
