Naast het feit dat de Blockchain het onderwerp is van levendige debatten en dat het wordt gepresenteerd als een belangrijke technologie van onze tijd zou het ook een kans kunnen zijn voor de landbouw in Afrika. Op voorwaarde dat bepaalde problemen die het vormt worden opgelost. Laten we nog eens teruggaan naar de definitie van de Blockchain.
De Blockchain ofwel keten van blokken is een digitaal register van transacties dat wordt gedeeld door degenen die deel uitmaken van het netwerk. Dus gedecentraliseerd (geen enkel centrum controleert het netwerk) en waarin alle transacties zeer veilig worden bewaard. Controleerbaar en permanent.
Simpel gezegd volgens Jean-Paul Delahaye, professor Informatica aan de Universiteit van Lille, moet je denken aan een groot notitieboek. Dit waarop iedereen, aangesloten op het netwerk, vrij en gratis kan lezen en waarop iedereen kan schrijven maar die onmogelijk uit te wissen en onverwoestbaar is.
Met andere woorden: elk gedeeld element bevat de elementen die nodig zijn om de integriteit van de uitgewisselde gegevens te garanderen waardoor het systeem zelf volledig vertrouwd wordt. Meerdere kranten zijn lovend over de Blockchain. Het zeer invloedrijke Britse tijdschrift “The Economist” noemde het de “Trust Machine” (een machine om vertrouwen te wekken).
In de agrarische sector opent Blockchain-technologie dan ook vele deuren qua toepassing. De eerste belangrijke troef voor de Blockchain in voedsel is traceerbaarheid. Dit bevestigt tot op zekere hoogte de verbetering van de transparantie op het niveau van de gehele voedselketen.
Van de financiering van boeren tot aan de distributie van voedingsproducten aan consumenten: de Blockchain zorgt voor transparantie en traceerbaarheid. We hebben het al over 31 miljard besparingen die wereldwijd in 2024 op het gebied van voedselfraude kunnen worden gerealiseerd door het volgen van producten in de toeleveringsketen. Het behoeft geen betoog dat deze middelen opnieuw in de landbouw kunnen worden geïnvesteerd om de productie te verbeteren.
Dit is wat boeren verwachten. Vooral in Afrika, waar ze voortdurend worstelen om toegang te krijgen tot financiering, blijft de meerderheid van hen slecht of helemaal niet gefinancierd. Deze financiële uitdaging is dus blijvend: boeren moeten endossanten voorschieten die vaak ook geld nodig hebben en commissies ontvangen over deze nog zeer beperkte middelen.
Banken lenen geld aan degenen die het niet nodig hebben zoals ze zeggen. We lenen alleen aan de rijken. Boeren zijn dus verplicht garanties te overleggen om recht te hebben op een krediet en landbouwproducenten hebben meestal geen geld. Bovendien hebben ze geen onroerend goed dat ze als onderpand kunnen geven. Banken zijn er nooit zeker van hun geld terug te krijgen van boeren. Niets is zeker en dus maakt deze onzekerheid het voor boeren moeilijker om leningen of andere vormen van financiering te krijgen. Zal de Blockchain dit constante probleem voor boeren oplossen?
Niet meteen in ieder geval. Als boeren in Europa worden gesubsidieerd worden ze in andere delen van de planeet, vooral in Afrika, volledig aan zichzelf overgelaten. De Afrikaanse boer produceert weinig om zichzelf en zijn gezin te voeden. De Blockchain heeft nog geen grote financiële mogelijkheden geopend voor Afrikaanse landbouwproducenten.
Maar de Agri-wallet applicatie lijkt een begin. De Agri-wallet is een elektronische portemonnee. Het is een mobiele financiële tool gemaakt voor de landbouwsector. Met deze portemonnee kunnen boeren een professionele rekening verwerven. Ze kunnen er vervolgens mee sparen, aankopen doen en het allerbelangrijkste: geld verdienen.
Het openen van de Agri-wallet rekening is gratis voor boeren. Ze kunnen betaald worden door M-Pesa wanneer ze hun producten verkopen. M-Pesa is een Keniaans betalingssysteem voor mobiele telefoons. Of ze kunnen er ook voor kiezen om betaald te worden met tokens (voor een deel van het bedrag) die ze vervolgens gebruiken zoals met hun elektronische portemonnee.
Dodore, een voucher-achtig systeem, valideert dealers van landbouwinput. Het is van deze handelaren dat tokens kunnen worden toegewezen voor de aankoop van inputs. De tokens worden daarom gebruikt om de input voor het volgende oogstseizoen te betalen. Aangezien deze kredieten worden aangeboden in de vorm van penningen en niet in munten zijn schuldeisers bovendien bereid leningen aan boeren te verstrekken.
Het is in dit ‘ecosysteem’ van specifiek toegewezen kredieten dat Agri-wallet boeren in staat stelt te sparen. Met het geld dat ze sparen slagen ze erin om kortetermijnleningen te krijgen. Via de Rabobank krijgen boeren dus geld zonder dat ze bergen papierwerk hoeven te produceren. Geschat wordt dat 35% van de boeren momenteel gebruik maakt van deze portefeuille en geld weet te (be-)sparen.
Om Agri-wallet te financieren heeft het Dodore-systeem meer steun gekregen van grote financiële instellingen en andere ontwikkelingsagentschappen. Deze omvatten Rabobank Foundation, MasterCard Fonds, Nederlandse Ontwikkelingsorganisatie, International Fertilizer Development Centre (IFDC), Agriterra en anderen.
In Afrika moet de kwestie van de Bitcoin voorzichtig worden benaderd. Het is gerelateerd aan de Blockchain en de uitleg van deze technologie kan vaker een tegenovergesteld resultaat opleveren dan verwacht. In Kenia gaat bijvoorbeeld de uitleg van de geschiedenis van de Bitcoin en de Blockchain-technologie niet voorbij. Het is ingewikkeld, zo niet onmogelijk, om kopers te overtuigen. De gekozen strategie was dan ook om het concept te vereenvoudigen. Omdat Kenianen de neiging hebben om een ”munt” als een object van weinig waarde te beschouwen (en toch het woord “token” hen ook kan destabiliseren) was het noodzakelijk om te focussen op individuele waardeproposities en natuurlijk op de M-Pesa.
En zo kon het concept boeren een kredietlijn geven en konden ze het gebruiken of niet. Hoe dan ook, als ze het niet gebruikten, kostte het hen niets. Deze methode werkt goed in Kenia, bij boeren, maar ook bij veel ambachtslieden die zich in dezelfde situatie bevinden als landbouwproducenten. Dit is hoe Dodore daarom aanbeveelt om je aan te passen aan alle omgevingen volgens de omgeving, overtuigingen en gewoonten. Het is absoluut noodzakelijk om het jargon te veranderen, naar klanten te luisteren om ze beter te begrijpen en om dingen zoveel mogelijk te vereenvoudigen. Blockchain kan alles veranderen. Naast zijn technologische doorbraken moet het nog steeds nieuw jargon gebruiken en integreren in bestaande netwerken om met Afrikanen te werken.
