Verschillende jonge mensen verlaten hun dorpen en hun ouders om een universitaire studie te gaan volgen in de steden Bukavu en Goma. De meeste van deze jongeren komen uit gebieden waar niet veel leermogelijkheden zijn vanwege een gebrek aan school- en wegeninfrastructuur. De aanhoudende onveiligheid die op dit gebied wordt gemeld stimuleert evenmin investeringen in universitair onderwijs.
Deze reflectie richt zich op het zuidelijke deel van de provincie Zuid-Kivu, voornamelijk de territoria van Fizi en Uvira. Inderdaad, dit deel van de provincie Zuid-Kivu werd de afgelopen maanden gekenmerkt door het activisme van lokale en buitenlandse gewapende groeperingen. Tegenwoordig zijn er tientallen gewapende groepen in de midden- en hoge plateaus van Uvira en Fizi. In een editie van het gesproken woord bespreekt Radio Okapi, een radiostation van de Verenigde Naties dat sinds 2002 in de DRC aanwezig is, de veiligheidssituatie in deze regio als volgt: “In 2017 is het gebied weer in rep en roer. Elke gemeenschap gebruikt wapens om oplossingen te vinden voor het identiteitsprobleem, voor het beheer van land- en weiden en voor het beheer van lokale hulpbronnen, met name belastingen op de koeienmarkt. In deze impasse wendt elke gemeenschap zich tot een gewapende groepering om haar belangen te verdedigen. Tot de meest beruchte rebellen groeperingen behoren Biloze bishambuke, Mulumba, Yakutumba, Gumino, Twirwaneho enz. Groepen waarvan de betekenis in lokale talen soms berichten van extremisme bevat. Sommige van deze groepen vormen coalities met buitenlandse gewapende groepen van Burundese en Rwandese afkomst, zoals de FNL, FOREBU, CNRD en FDLR “.
Zoals men zich kan voorstellen worden jonge mensen in deze moorddadige mobilisatie het meest gevraagd door ronselaars. Maar sommige jonge mensen zijn erin geslaagd aan deze oorlogszuchtige logica te ontsnappen. Ze hebben de gratie gehad om dit gebied te verlaten voor universitaire studies. Honderden studenten zijn ingeschreven bij openbare universiteiten in Bukavu. Heel veel kilometers scheiden hen van hun ouders en familie. Ondanks de afstand die hen van hun land scheidt blijven deze jongeren dankzij digitale technologie en radio in contact met hun ouders. Om toegang te krijgen tot academische vergoedingen, die 100% door de ouders worden betaald, gebruikt de student digitaal geld (MPESA, Airtel-geld enz.).
Digitale technologie in dienst van openstelling en vreedzaam samenleven
Alexis, is een jonge student uit de Banyamulenge-gemeenschap en is bijna 25 jaar oud. Hij is 3e jaars student aan een universiteit in Bukavu. Zijn dorp ligt op meer dan 300 km van Bukavu. Ondanks deze afstand is Alexis dankzij het Vodacom-netwerk verbonden met zijn familie. De afgelopen maanden was het nieuws uit zijn dorp triest: zijn familie is verplaatst naar een kamp dat beveiligd is door VN-vredeshandhavers (Monusco). Deze situatie doet zich voor tijdens de examens van het eerste semester die op de universiteit zijn gepland. Ik moet de deelnamekosten voor het examen betalen. Hoe je dat doet ? Mijn ouders die hierin voorzien zijn ontheemd en al het vee is geplunderd door rebellen. De economie van mijn familie is gebaseerd op veefokkerij. Stel je de rest voor! In december 2020 verloor mijn vader 25 koeien en 40 geiten; hij heeft geen middelen meer. Mijn vader is fokker en mijn moeder is boer. Terwijl ik je spreek, zit mijn familie sinds december 2020 in een kamp voor ontheemden. In deze chaos blijft digitale technologie essentieel. Als bijbaan heeft Alexis ervoor gekozen om telefoonkredieten te verkopen om aan bepaalde behoeften te voldoen. Hij geeft de MTN-netwerkkaarten aan zijn medestudenten omdat, zegt hij, beltegoed voor de Airtel- en Vodacom-netwerken duur zijn en de verbinding onstabiel. De winst die door deze verkoop wordt gegenereerd stelt Alexis in staat om op zijn beurt Vodacom-beltegoed te kopen om zijn familie te bereiken. Dit omdat er in deze regio maar één netwerk is namelijk Vodacom.
Gelukkig toeval!
Alexis bewoont kamer nr. 160 en Trésor woont in nr. 161. Beiden zitten in dezelfde klas en komen uit het grondgebied van Fizi. De eerst vernoemde is van de Banyamulenge-gemeenschap en de tweede vernoemde is van de Babembe-stam.
Trésor werd in 1977 geboren in een vluchtelingenkamp in Tanzania. Hij keerde in 2008 terug naar Baraka en zit in zijn derde jaars studie aan een openbare universiteit in Bukavu. Om in contact te komen met zijn ouders gebruikt Trésor zijn mobiel. Hij koopt eerst beltegoed om daarna zijn ouders te kunnen bereiken en op hun beurt sturen de ouders hem geld via MPESA.
Via de telefoon vernam Trésor dat er onder zijn middelbare schoolvrienden die in Baraka verbleven sommigen getrouwd zijn en er anderen zijn die zich bij de gewapende groep Yakutumba hebben aangesloten. We praten met ze op Facebook. Ik bevond me tussen de weinige jonge mensen die doorgingen met hun studie. Door uitwisseling van nieuws via de sociale media zeggen de vroegere vrienden spijt te hebben dat ze de weg van de wapens hebben gekozen en moedigen ze me aan bij mijn studie. Een ander ding om op te merken is dat Alexis een vriend is met wie ik de collegebank deel, maar ook het academische leven in het algemeen. Hij is mijn buurman op het internaat (campus). Een keer keerde ik terug naar Baraka voor de vakantie. Op mijn mobiele telefoon stond de foto van mijn buurman Alexis. Bij toeval zag mijn vader de foto van Alexis. Onmiddellijk reageerde mijn vader hierop door mij te vragen wie deze jongeman was. Ik vertelde hem dat hij mijn studiegenoot is en buurman uit de Banyamulenge-gemeenschap. Mijn vader reageerde meteen door te laten zien dat hij het niet eens was met deze relatie met Alexis. Mijn vader begon verhalen van haat op te roepen die zich decennialang verzetten tegen de bevolking van Babembe en Banyamulenge. Geconfronteerd met dit identiteitsdiscours antwoordde ik mijn vader dat de wereld aan het veranderen is en dat wij jonge mensen een andere kijk op het leven hebben. Alexis en ik zijn vrienden en broers en vormen nu één familie.
In de Democratische Republiek Congo verbinden mobiele diensten 31% van de bevolking met elkaar en bieden ze aanzienlijke sociale en economische voordelen. Mobiele penetratie en toenemend gebruik van mobiele diensten stimuleren digitale inclusie en stellen veel Congolezen in staat te profiteren van informatie-uitwisseling voor zowel gezins- als sociale doeleinden. Het draagt ook bij aan een betere productiviteit en kan de sociale cohesie en participatie en zowel toegang tot onderwijs als ook openbare diensten verbeteren.
Door Bernardin SEBAHIRE
Media-expert
